Kur’ân-ı Kerîm insanlar için bir hayat rehberidir. Onun bu rehberliği, her şeyden evvel doğru anlaşılmasına bağlıdır. Manası ve maksadı yanlış anlaşılan bir Kur’ân’dan beslenen bilginin gerçek anlamda İslamî oluşundan söz edilemeyeceği gibi bu bilgi üzerine kurulu bir hayatın da İslamî olma özelliğinden bahsetmek güçtür. Kur’ân İlimleri ve Tefsîr Usûlü alanındaki çalışmalar bu bakımdan çok önemlidir. Usul ve esastan yoksun bir tefsir faaliyeti çoğu zaman keyfiliğe kapı aralayacak, Kur’ân’daki anlam kapalılıklarını gidermek bir tarafa, anlamı açık âyetleri bile kapalı, anlaşılmaz hatta maksadından saptırılmış bir söze dönüştürecektir. 

Çalışmamızda, Kur’ân’ın inzal keyfiyeti, Kur’ân’ın bir söz olarak kaynağı ve onun Allah kelâmı oluşu ile ilgili itirazların arkasındaki temel düşünce, Kur’ân’ın metinleşme süreci ve Kur’ân’ı ifade eden temel kavramların ardından Kur’ân’ı tefsir ve onu anlama bahislerine geçilmiştir. Kur’ân’ı doğru tefsir etmede takip edilecek usul ve esasların önemli bir kısmının ulûmu’l-Kur’ân bahislerinde yer alıyor olması nedeniyle, çalışmanın muhteva planı oluşturulurken bu alanın temel kavramlarına önemli ölçüde sahip çıkılmıştır. Buradan hareketle, usule dair temel bilgiler ve tefsirde dikkate alınacak esaslar geleneksel Kur’ân ilimleriyle ilişkilendirilerek sunulmaya çalışılmıştır. Bu yapılırken teorik bilgilerle yetinilmemiş, Kur’ân’dan yeterince örnekler verilerek bir nevi uygulamalı bir usul bilgisi sunulmaya ve pratik değeri olacağı düşünülen sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. 

İlahiyat fakülteleri lisans müfredatında yer alan Tefsir Usûlü dersini alan öğrenciler için başvuru kaynağı olabilecek içerikte hazırlanan bu çalışmanın Kur’an ile ilgilenen genel okurlar için de faydalı olacağını ümit ediyoruz.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ 

BİRİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN İNZÂLİ  

1. İlk Vahiy 

2. Kur’ân’ın İnzâl Keyfiyeti 

2.1. Vahiy  

2.2. Tenzîl 

2.3. İnzâl 

2.4. İlkâ 

2.5. Ta‘lîm 

2.6. Kalb 

3. Kur’ân’ın İnzâl Zamanı 

3.1. Kadir Gecesi 

3.2. Kutlu Bir Gece 

3.3. Ramazan Ayı 

İKİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN KAYNAĞI 

1. Kur’ân’ın Kaynağı 

1.1. Allah 

1.2. Cebrâil 

1.3. Nebi 

2. İlk Muhatapların Kur’ân’ın Kaynağına Yönelik İtirazları 

2.1. Beşer Sözüdür 

2.2. Cin Kaynaklıdır 

2.3. Şeytan Kaynaklıdır 

2.4. Şair Sözüdür 

2.5. Kâhin Sözüdür 

2.6. Hevâ Ürünüdür 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN METİNLEŞME SÜRECİ 

1. Kur’ân’ın İnzâl Döneminde Kayda Alınması 

1.1. Ezber Yoluyla Kayda Alınması 

1.2. Yazma Yoluyla Kayda Alınması 

2. Kur’ân’ın “Yedi Harf” Üzere Okunması 

3. Kur’ân’ın İnzâl Sonrası Metinleşme Süreci 

3.1. Kur’ân’ın Mushaf Haline Getirilmesi 

3.2. Mushaf’ın Çoğaltılması 

3.3. Harekeleme ve Noktalama Çalışmaları 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KUR’ÂN İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 

1. Kur’ân 

2. Kitâb 

3. Kelâm 

4. Kavl 

5. Hadîs 

6. Sûre 

7. Ayet 

BEŞİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN ANLAŞILMASI VE TEFSİRİ 

1. Kur’ân’ın Anlaşılması 

2. Ma‘nâ/Anlam 

3. Tefsîr 

4. Te’vîl 

5. Tercüme/Meâl 

ALTINCI BÖLÜM

KUR’ÂN’IN DİL YAPISI 

1. Kur’ân’ın Dili: Arapça 

2. Garîbu’l-Kur’ân 

3. Kur’ân’da Aslı Arapça Olmayan Kelimeler 

4. Muhkem-Müteşâbih 

5. el-Hurûfu’l-Mukatta‘a: Sûre Başlarındaki Hece Harfleri  

7. Çok Anlamlılık 

8. Eş Anlamlılık/Yakın anlamlılık 

9. Mantûk ve Mefhûm 

10. Hakîkat ve Mecâz 

YEDİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN İÇ BÜTÜNLÜĞÜ 

1. Tenâsübü’l-Âyât: Ayetler Arası Uyum 

2. Tenâsübü’s-Suver: Sûreler Arası Uyum 

3. Müşkilü’l-Kur’ân: Kur’ân’da Çelişki Şüphesi 

4. Nesh 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

KUR’ÂN’IN NÜZÛL ORTAMI VE ANLAMAYA ETKİSİ 

1. Dış Bağlamın Dikkate Alınması 

2. Mekkî-Medenî  

3. Esbâbü’n-Nüzûl 

4. Sosyo-Kültürel Yapı 

5. Hz. Peygamber’in Sünneti 

DOKUZUNCU BÖLÜM

KUR’ÂN’IN ANLATIM ÜSLUBU 

1. Emsâlü’l-Kur’ân: Örnekleme Yoluyla Anlatım 

2. Kasasu’l-Kur’ân: Kıssa Yoluyla Anlatım 

3. Aksâmu’l-Kur’ân: Yemin Yoluyla Anlatım 

4. Hazf  

5. Bazı Hitap Şekilleri 

KAYNAKÇA 

DİZİN